Studije na životinjama i ljudima su pokazale kako se traume i stresni događaji u ranom djetinjstvu (0-5 godina) reflektiraju na razvoj nervnog sistema, ali je nejasno da li ovakvi događaji imaju uticaja na razvoj i sazrijevanje nervnog sistema u mladosti. Rad objavljen sredinom juna 2018. godine u Scientific Reports, pod nazivom “Early-life and pubertal stress differentially modulate grey matter development in human adolescents“ pokazuje kako stres u ranoj dobi utiče na brže sazrijevanje određenih dijelova mozga, dok stres u pubertetu dovodi do sporijeg razvoja određenih regiona. 

 
 
Nijmeegse Longitudinale Studie je započeta 1998. godine, pod vodstvom tima sa Radboud univerziteta u Holandiji, a uključila je 129 jednogodišnjaka, koji su praćeni u toku 20 godina. Cilj studije je bilo proučavati kako na razvoj mozga djece utiču njihovi odnosi sa okolinom – roditeljima i vršnjacima. Ovo je jedna je od rijetkih studija ove vrste koje su trajele ovako dugo i u kojima je praćen velik broj varijabli. 
 
Naučnici su podijelili faktore stresa u dvije grupe: negativni događaji u životu i negativni uticaji okoline te su proučavali dejstvo ovih faktora u toku 2 različite faze života – 0-5 godina i 14-17 godina. Posmatrani su načini i brzina razvoja tj. sazrijevanja 3 područja mozga, uključena u emotivni odgovor: prefrontalni korteks, amigdale i hipokampus. 
 
Pokazalo se da su negativni događaji u ranom djetinjstvu, poput razvoda roditelja ili bolesti, povezani za bržim sazrijevanjem amigdala i prefrontalnog korteksa. Ova pojava se zasniva na procesu tzv. “pruninga” tj. odbacivanja nekih sinaptičkih veza. Sa druge strane, negativan uticaj sredine u pubertetu, poput maltretiranja vršnjaka i uopšte negativno nastrojena socijalna sredina, utiču na sporije sazrijevanje i razvoj hipokampusa. 
 
Izvor: Pixabay
 
 
 
 
Također, utvrđeno je da negativna iskustva u ranom djetinjstvu utiču na promjene i u mozgu koje se dešavaju u dobi 14-17 godina. Jedno ili nijedno negativno u ranoj dobi koreliraju sa većim volumenom amigdala.
 
Rad sugerira kako je sazrijevanje određenih dijelova mozga jako osjetljivo na određene događaje koji se povezuju sa negativnim emocijama, a desili su se u ranoj dobi te da takvi događaji utiču na bržu i veću redukciju sive mase u prefrontalnom korteksu i nekoliko subkortikalnih regiona. To ima smisla sa tačke gledišta evolutivne biologije – da nervni sistem sazrijeva brže ako se osoba nalazi u stresnom okruženju. Međutim, brže sazrijevanje smanjuje fleksibilnost mozga.

Sa druge strane, socijalni stres kasnije u životu djeluje tako da usporava sazrijevanje, dakle, potpuno suprotno od stresa u ranom djetinjstvu. 
 
 
 
Ref.
Anna Tyborowska, Inge Volman, Hannah C. M. Niermann, J. Loes Pouwels, Sanny Smeekens, Antonius H. N. Cillessen, Ivan Toni & Karin Roelofs. Early-life and pubertal stress differentially modulate grey matter development in human adolescents. Scientific Reports. (2018).