stanica
Ćelija, ili kako ste to još kod nas kaže, stanica, a na engleskom cell, osnovna je jedinica građe svih živih bića. To znači da sve što je živo ima ćelije. Naučnici koji proučavaju građu ćelije tj. stanice zovu se citolozi, a nauka kojom se bave citologija. Zahvaljujući tome što su jači i razvijeniji mikroskopi pomogli naučnicima da bolje ispitaju građu ćelija/stanica, danas znamo da sve stanice nisu iste, ali da imaju neke zajedničke osobine.
Ćelije su od vanjske sredine odvojene jednom pregradom, koju mi zovemo ćelijska membrana ili opna, odnosno, stanična membrana. Riječ „membrana“ se mnogo češće koristi nego „opna“. Baš sve ćelije imaju ovu strukturu, koja štiti ćeliju, ali joj istovremeno i omogućava komunikaciju sa vanjskom sredinom. Preko membrane, u ćeliju ulazi voda, gasovi, razne molekule i preko nje se tvari štetne za ćeliju izbacuju vani ili se produkti ćelije, koji trebaju nekim drugim ćelijama u istom organizmu također izbacuju u transportni sistem organizma, kakav je recimo krvotok.
Masa ćelije unutar membrane se zove citoplazma, što bi u prevodu značilo „ćelijska plazma“. Termin plazma ovdje znači da se radi o jednoj žitkoj masi, koja nije ni tekuća ni čvrsta te je pomalo nalik bjelancetu jajeta.
Kada bismo pokušali sistematizirati vrste ćelija/stanica, vjerovatno bismo prvo uočili razliku između biljne i životinjske ćelije. One se razlikuju po tome što biljna ćelija, pored membrane, ima još i ćelijski zid, sačinjen od materije zvane celuloza, a koja tim ćelijama daje čvrstoću. Tako biljke mogu rasti uspravno i biti čvrste, iako nemaju skelet. Molekule celuloze su zapravo one molekule koje vidimo kao vlakna u biljkama. Također, biljne ćelije često u sebi imaju određene šupljine, ispunjene sokom. Te šupljine zovemo „vakuole“. Pritisak tečnosti u tim vakuolama biljkama također daje čvrstoću. Zato biljke, ako ih ne zalijevamo, gube tekućinu iz vakuola i svenu. Još se po nečemu biljne ćelije razlikuju od životinjskih – one sadrže mala tjelašca ispunjena zelenim pigmentom kojeg zovemo hlorofil. Ta tjelašca se zovu hloroplasti, „Hloro“ inače na grčkom znači zeleno, pa kako je dosta termina u nauci porijeklom iz starogrčkog ili latinskog jezika, tako je i ovdje slučaj. Hlorofil u hloroplastima biljkama služi za fotosintezu, odnosno, pomoću hlorofila biljke uspijevaju iskoristiti Sunčevu svjetlost i stvarati jedinjenja koja su im potrebna za rast i razvoj. Osnovno jedinjenje koje biljke stvaraju u procesu fotosinteze jeste glukoza, a to je molekula koja spada u klasu molekula koje zovemo ugljeni hidrati ili, jednostavnije – šećeri.
Ćelije životinja, životinjske stanice, nemaju hloroplaste niti hlorofil, nemaju stanični zid, a nemaju ni vakuole kakve imaju biljne stanice. Međutim, one ponekad mogu imati posebne dijelove koji im služe za kretanje, a koji su posebno izraženi kod jednostaničnih, jednoćelijskih životinja.
Ćelije svih viših organizama, dakle svih onih organizama koji nisu bakterije, imaju u sebi i posebnu strukturu koja se jače boji te je pod mikroskopom vidimo tamniju i odvojenu od ostatka citoplazme. To je jedro ili nukleus ćelije. Negdje se ovaj dio naziva još i jezgro. Također, sve ćelije koje nisu bakterije sadrže i niz malih struktura koje imaju određenu ulogu u ćelijama i koje zovemo organele.
