Nobelijum (No) je radioaktivni element, nazvan tako u čast Alfreda Nobela, a postoji u obliku 12 izotopa. Najstabilniji izotop ovog elementa je 259No, čiji je poluživot 58 minuta ali se u istraživanjima češće koristi izotop 259No, čiji je poluživot 3.1 minuta. Najkraći poluživot ima izotop 252No: 2.57 sekunde. Nobelijum se može dobiti samo u akceleratorima čestica tj. sintetički, i to bombardovanjem lakših nukleusa. U samom eksperimentu rađeno je sa izotopima 252, 253 i 254.
Čudni oblici nukleusa: nobelijum
Obično kada crtamo atom i njegov nukleus, crtamo ih okrugle. Međutim, brzo se pokazalo da atomi nisu okrugli, da je statistika određivanja putanje i mjesta elektrona oko nukleusa mnogo kompleksnija i zasnovana na zakonitostima kvantne fizike.
Međutim, nukleusi atoma, sastavljeni od protona i neutrona također nisu okruglasti. No, da bi išta mogli shvatiti vezano za nukleuse atoma, moramo imati veoma osjetljivu opremu. Nukleusi atoma čiji je atomski broj (broj protona u nukleusu) veći od 100 se raspadaju veoma brzo, što ih čini veoma nezgodnim za bilo kakva proučavanja.
Ipak, naučnici su uspjeli stati ukraj i ovoj osobini težih nukleusa: njemački tim sa GSI Helmholtz Centra za istraživanja teških jona u Darmstadtu se malo igrao za laserima i izotopima nobelijuma, hemijskog elementa atomskog broja 102, i uspjeli su izvršiti određena mjerenja ovih atoma kada su oni jonizirani.
Ono što su naučnici otkrili bila je jedna zanimljiva devijacija oblika nukleusa. Naime, dok manji nukleusi zaista imaju sferičan oblik, nukleus nobelijuma je bio malo izdužen na krajevima i više bi nas podsjećao na loptu za ragbi – kada bismo ga mogli vidjeti. Čak se pokazalo da izotopi 252 i 254 imaju manje protona u unutrašnjosti nego u vanjskom dijelu nukleusa te kažemo da se radi o tzv. konfiguraciji “mjehura” (“bubble nucleus”).
Ovaj rad, objavljen u Physical Review Letters u junu 2018. godine, pod naslovom “Probing Sizes and Shapes of Nobelium Isotopes by Laser Spectroscopy” je možda uvod u dokazivanje predikcije da postoji tzv. “ostrvo stabilnosti” među težim elementima. Prema ovom predviđanju, postojala bi grupa elemenata koji bi imali stabilnije nukleuse i ovo ostrvo stabilnosti bi trebalo početi sa hipotetičkim elementom atomskog broja 120 (hipotetički unbinilijum).