U kontekstu pandemije COVID-19, čujemo i kako do komplikacija i ozbiljnih slučajeva infekcije te fatalnih ishoda dolazi i usljed fenomena zvanog “citokinska oluja”. Postoji podgrupa pacijenata s izuzetno ozbiljnom kliničkom slikom oboljenja kod kojih je zapažen sindrom povećanog oslobađanja citokina.
Ovo u medicini i biologiji nije nepoznat fenomen, a javlja se i kod još nekih infekcija, da spomenemo samo gripu.
Do citokinske oluje dolazi onda kada je aktiviran veliki broj stanica imunog odgovora koje luče citokine, jedan tip signalnih molekula. Citokini ili “pokretači ćelija”, prema grčkim riječima cyto – ćelija, stanica, i kinos, “kretanje” predstavljaju široku grupu malih proteinskih molekula. Pravilnije je reći da se radi o peptidima, a ne o proteinima, jer je peptid termin za kraće lance povezanih aminokiselina. Postoji veliki broj klasa citokina – interferoni, interleukini, citokini, hemokini te TNF (tumor necrosis factors, inače bitni i kao imunomodulatori).
Niz stanica imunološkog odgovora sintetizira ove molekule – makrofagi, T i B limfociti, mast- stanice, ali i neke stanice koje nisu dio primarnog imunog sistema, poput fibroblasta, stanica endotela krvnih sudova itd. Makrofagi su stanice imunog odgovora koje incijalno započinju rekaciju, lučeći određene citokine, koji onda privukudruge stanice imunog odgvora, poput CD4 i CD 8 T-limfocita.
Ove molekule induciraju neke efekte, poput inflamacije i povišenja tjelesne temperature, koji je vid odbrane od uzročnika bolesti. Međutim, ovakve reakcije znaju iscrpiti i sam organizam. Ukoliko dođe do stvaranje “plime” citokina, nekontrolisani nivoi ovih molekula aktiviraju još više stanica imunog odgovora, što dovodi do hiperinflamacije koja može ubiti pacijenta.
Jak imuni odgovor može čak i oštetiti tkivo. Imune stanice su tu da unište oštećeno, nekrotično tkivo, ali u prevelikoj količini, uništiće i zdravo. Kod COVID-19 imamo sliku velikog oštećenja plemenitog plućnog tkiva koje biva zamijenjeno ožiljčanim, fibrotičnim i nefunkcionalnim tkivom.
Također, “citokinske oluje” su jedno od objašnjenja zašto ova infekcije ne pogađa jako ozbiljno mlađe osobe, naročito djecu – hipoteza je da djeca još nemaju dovoljno razvijen, sazreo imuni sistem te reakcije ovog sistema nije tako jaka, Ne zaboravimo da se tek u pubertetu gubi timus, jedan od organa ključnih u “treniranju” stanica imunog sistema i da proces sazrijevanja imunog sistema nije gotov.
Profil citokina povezan s teškim oblikom bolesti COVID-19, karakteriše povećanje interleukina IL-2, IL-7, faktora koji stimulira stvaranje kolonija granulocita, visok nivo određenih proteina, monocitnim hemoatratantnim proteinom 1, upalnih proteina makrofaga 1 -α i faktora nekroze tumora-α. Bilježi se i povećanje proteina feritina, koji vezuje željezo.
Stišavanje i kontrolisano djelovanje imunog sistema su ključ spašavanja pacijenata koji imaju jaku inflamatornu reakciju usljed citokinske oluje izazvane SARS-CoV-2. Ovo također znači da je fraza “jačanje imuniteta” kao sinonim za borbu protiv bolesti zapravo izanđala i neupotrebljiva pogrešna fraza – jer upravo “prejak” imuni odgovor dovodi do kritičnih stanja.
Još o ovom fenomenu pročitajte na
https://www.nursingcenter.com/ncblog/april-2020/is-covid-19-fueled-by-a-cytokine-storm
