Dio takmičenja na Olimpijskim igrama 2024. godine, takmičenje u surfanju, održava se na Tahitiju, iako je Pariz grad domaćin. Zato su fanovi surfanja pohitali na Tahiti, koji je 15 700 km udaljen od Pariza. Razlog za to je jedinstveni val na Tahitiju pod nazivom Teahupo'o, koji se smatra jednim od najzahtjevnijih i najtežih valova za surfanje na svijetu. Ovaj val se formira zbog specifičnih geoloških i oceanografskih uslova, poput naglog prelaza iz dubokog mora u plitku vodu, što stvara valove s velikim visinama i jedinstvenim oblicima.
Upravo je na ovom dijelu takmičenja nastala jedna fotografija, koja prikazuje brazilskog surfera Gabriela Medinu kako je skočio na talasu – a ova fotografija Jeromea Brouilleta je već proglašena najboljom na OI 2024:
Foto: Jerome Brouillet
No šta je specifičnost vala Teahupo'o?
Teahupo'o valovi su poznati po tome što su izuzetno brzi, visoki i teški, te se lome na specifičan način koji čini surfanje izuzetno izazovnim. Ovaj val privlači najbolje surfere iz cijelog svijeta i smatra se jednim od najuzbudljivijih mjesta za surfanje.
Naziv Teahupo'o, što je i naziv sela u ovom dijelu Tahitija, prevodi se kao “mjesto lobanja”. Valovi koji stižu do Teahupo'o-a uglavnom potiču iz intenzivnih olujnih sistema sa četrdesete paralele južno od Novog Zelanda. Do trenutka kada valovi stignu do Tahitija, oni se pretvore u uređeni valni niz, s visinama valova od dva do pet metara i periodima od 14 do 20 sekundi između uzastopnih valova.
Ovi tipovi dugoperiodnih valova obično počinju djelovati na morsko dno na dubinama od oko 200 metara. Na većini obala, ova dubina bi se nalazila nekoliko kilometara od obale. Ali na Teahupo'o-u, ona je mnogo bliža, samo nekoliko stotina metara. Ova nagla promjena dubine prisiljava val da veoma brzo “uskoči” – brzina vala se usporava, razmak između valova se smanjuje, a visina vala se povećava.
Promjena je toliko nagla da je val još uvijek vrlo linearan – nije imao vremena razviti vrhove i ravne doline tipične za valove u plitkoj vodi.
Val je jedinstven po načinu na koji se lomi. Donji dio vala izgleda kao da pada ispod nivoa mora, dok se gornja polovina dramatično savija stvarajući gotovo savršen oblik. Nešto kao Hokusaiev Veliki val kod Kanagawe.
Upravo težina vode u preklapajućem vrhu i rizik od povrede ili smrti za surfera koji se nađe na pogrešnom mjestu čine ovaj val jednim od najtežih na svijetu i opravdavaju njegovo izvorno ime.
Zbog nagle promjene dubine, val ostaje vrlo linearan, što znači da još uvijek zadržava svoju energiju i oblik, bez uobičajenog razvoja vrhova i dolina koje vidimo kod drugih valova u plitkoj vodi. Donji dio vala pada ispod nivoa mora, dok se gornji dio dramatično savija i preklapa, stvarajući gotovo savršen oblik. Ovo je rezultat velike količine vode u preklapajućem vrhu, što stvara specifični lom vala.
Na oko deset metara dubine, ravniji dio grebena stabilizira val i omogućava mu da se “uspravi” s izuzetno strmom prednjom stranom, prije nego što se konačno lomi. Ovo stvara poznati “ispod nivoa mora” lom, gdje se vrh vala preklapa, a zrak se komprimira i izbacuje iz cijevi vala.
Duboki kanal koji se proteže uz plitki grebenski plato omogućava valu da se ne lomi u toj dubljoj zoni, nego da se lomi u jednom smjeru. Ovo omogućava surferima da voze val prije nego što se zatvori na plitkom grebenu.
Pored toga, val Teahupo'o lomi se u smjeru gotovo suprotnom od prevladavajućih vjetrova, što održava površinu vala glatkom.
Ovi faktori zajedno čine Teahupo'o val jedinstvenim i veoma izazovnim za surfanje.
