Pandemija COVID-19 je povampirila germ theory denialsm, jednu naučnu hipotezu koja je odavno postala dio stranica pogrešnih hipoteza na vremenskoj crti istorije nauke – Bechampovu hipotezu. Negiranje postojanja virusa kao biološki aktivnih (ali ne i u pravom smislu živih) entiteta postojalo je i prije pandemije, naročito u rubnim grupama za liječenje, ali se proširilo s krizom izazvanom pandemijom.
Ovo je dio pokreta “Germ Theory denialism” koji negira sada već etabliranu, višestruko dokazanu činjenicu postojanja mikroorganizama i toga da neki od njih – neke bakterije i virusi – izazivaju bolesti. Ova crank pseudonaučna pozicija obično uključuje tvrdnju da je model zaraznih bolesti Louisa Pasteura bio pogrešan, a da je model Antoinea Béchampa “tačan”. Zapravo, porijeklo ovog vjerovanja (jer se ne može nazvati drugačije nego vjerovanjem) je ukorijenjeno u Béchampovoj empirijski opovrgnutoj teoriji pleomorfizma.
Krajem 19. vijeka Louis Pasteur, Robert Koch, Joseph Lister i drugi ustanovili su da određene bolesti uzrokuju živi organizmi koji napadaju tijelo. Tada se još nije znalo za viruse i ljudi su imali velikih problema s virusnim bolestima poput bjesnila i velikih boginja, ali su s ovim teorijama ipak bili na pravom tragu. Francuski naučnik Antoine Béchamp je to odbacivao.
Šta je to germ theory denialism?
Antoine Béchamp je smatrao kako su biološki fluidi temeljne jedince života i nazvao to mikrozimima (mikro enzimi) koji mogu proizvoditi i ćelije i enzime te opovrgavao da su bakterije uzrok nekih bolesti. Nekoliko godina nakon toga otkriće se i virusi, a negiranje da bakterije uzrokuju bolesti će se prenijeti i na viruse.
Béchamp je čak predložio neku vrstu evolucije tih mikrozima – prvo su fluid, pa onda postanu bakterija, pa gljivica.
Sama teorija ima dugu istoriju a uobličena je kroz Galenovu “teoriju” mijazme – da kužan zrak izaziva bolesti. Mijazma je usko povezana s antičkim učenjem o spontanoj generaciji da živo može nastati iz neživog. Naravno, iako ova teorija nije tačna, ljudi su u davna vremena primijetili da se bolesti ipak mogu prenositi zrakom i da zagađen zrak izaziva zdravstvene probleme, što danas vidimo na primjeru smoga. Dakle, bilo je pameti u tim hipotezama, samo što nisu objašnjavale uzrok zaraznih bolesti. One su bile zasnovane na onome što su ljudi tada mogli razumjeti i dokazati. Ili drugi primjer – u mesu se razviju ličinke muhe. Nisu povezivali slijetanje odraslih muha na mjesto koje nije bilo zaštićeno, nego su pretpostavljali da se ličinke razviju iz zraka.
Pobornici ove sulude pseudonaučne i antinaučne umotvorine, inače jedna podgrupa vjerovatelja u alternativnu medicinu, tvrde kako toksini uvijek izazivaju bolesti, a toksini se javljaju ili zbog izlaganja nekom faktoru ili zbog nepravilne ishrane. I onda kreće čitava ona priča oko detoksikacije, klistiranja i čega sve ne. Ova grupacija nastavlja promovisati Bechampovo učenje. Treba razumjeti da upravo ova grupacija često nasilno gura pseudonaučno učenje da su mnoge bolesti uzrokovane razvojem gljivica, jer smatraju da mikrozimi evoluiraju u gljivice. Posebno je raširena među hiropraktičarima/kiropraktičarima kod kojih postoji vjerovanje da je imunitet ovisan o poravnanju kičme i sposobnosti mozga da efikasno komunicira s tijelom i da bolest nema nikakve veze s vanjskim patogenima. Česta je i među protivnicima vakcina, koji koriste ovo učenje kako bi argumentirali nepotrebnost vakcina.
U Bechampovom učenju ima i mrvica naznaka nečega što će se pokazati tačnim – da postoje “dobre bakterije” koje pod utjecajem okoline mogu dovesti do bolesti – upravo je ovo srž onoga što znamo o ponašanju naših bakterijskih endosimbionata. Do bolesti može doći ako se poremeti ravnoteža mikrobioma.
Ali potpuno je druga situacija ako je organizam inficiran patogenima poput bakterija koje izazivaju kugu, tuberkulozu, tifus, pneumoniju, veliki kašalj ili virusa morbila SARS-CoV-2, velikih boginja. Ovo nisu prirodni konstituenti našeg organizma, kao što je, primjerice, Escherichia coli. Dakle, kontekst mikrobioma i zaraznih bolesti nije isti, pa iako u Bechampovoj teoriji ima naznaka nauke o mikrobiomu, to nije razlog da se ovo razmišljanje stavi u isti nivo s priznatim i dokazanim naučnim teorijama. Kod germ theory denialism, nijekanja da su neki mikroorganizmu uzročnici zaraznih bolesti se radi o istorijskom zaostatku, netačnom objašnjenju, atavizmu, koji su prerasli u pseudonauku.
Niti jedan naučnik od renomea danas ne odbacuje teoriju klica i postojanje mikroorganizama
