Kosmonaut – astronaut Roskosmosa Oleg Kononenko službeno je postao ljudsko biće s najviše vremena provedenog u svemiru, objavio je Roskosmos.

Od 4. februara 2024., u 08:30:08 UTC, ruski član posade kumulativno je zabilježio više od 878 dana na Internacionalnoj svemirskoj stanici (ISS), u više misija od 2008. godine. Dakle, ne radi se o boravku “u komadu”.

Prethodni rekorder, kosmonaut Gennady Padalka, proveo je 878 dana, 11 sati, 29 minuta i 48 sekundi u svemiru tokom pet misija između 1998. i 2015. godine.

Oleg Kononenko trenutno služi svoj peti mandat na stanici, nakon što je stigao u septembru 2023., i ostaće ondje do septembra 2024. Do odlaska, ubilježiće nevjerovatnih 1110 dana – nešto više od tri godine – i postati glavni prvi čovjek koji je proveo 1000 dana u svemiru.

“Letim u svemir da radim svoju omiljenu stvar, a ne da postavljam rekorde“, rekao je Oleg Kononenko za rusku novinsku agenciju TASS. “Ponosan sam na sva svoja postignuća, ali više sam ponosan što rekord u ukupnom trajanju ljudskog boravka u svemiru još uvijek drži ruski kosmonaut.”

Jedan od razloga zašto je ovo postignuće tako impresivno je danak koji plaća astronaut. Uobičajeno trajanje boravka na ISS-u je oko šest mjeseci, a fizički učinci su intenzivni. Većina njih – kao što je preraspodjela tekućine oko tijela u bestežinskom okruženju – vraća se u normalu nakon povratka na Zemlju, ali nekima je potrebno malo više vremena.

Najznačajniji je gubitak gustoće kostiju i atrofija mišića. Ljudi u svemiru izgube oko 1 do 1,5% mineralne gustoće kostiju u kritičnim područjima kao što su donji udovi i kičma za svaki mjesec u svemiru, a iako ISS ima opremu za vježbanje i svaki član posade provede oko dva sata dnevno vježbajući mišiće, gubitak je neizbježan.

Potrebno je nekoliko godina da se oporavite od šestomjesečnog boravka u svemiru, a čak i nakon toga postoje stalni zdravstveni problemi, poput većeg rizika od preloma kostiju, povećanja erektilne disfunkcije i većeg životnog rizika od raka zbog izloženosti zračenju.

Ali postoji i emocionalni danak. Izolacija može biti iscrpljujuća, kao i vrijeme daleko od voljenih osoba. Za pridruživanje posadi ISS-a potrebno je puno hrabrosti i predanosti.

“Ne osjećam se uskraćeno ili izolirano“, rekao je Kononenko za TASS. “Tek po povratku kući dolazi spoznaja da stotinama dana u mom odsustvu djeca odrastaju bez tate. Niko mi to vrijeme ne može vratiti.”

Sovjetski Savez uplašio je Zapad u ranim godinama svemirske utrke tako što je prvi lansirao satelit u orbitu oko Zemlje – Sputnjik 1, 1957. – a zatim je sovjetski kosmonaut Jurij Gagarin postao prvi čovjek koji je putovao u svemir 1961.

Ali nakon raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine, ruski svemirski program uhvatio se u koštac s velikim nedostatkom sredstava i korupcijom.

ISS, čiji je prvi modul lansiran 1998. godine, najveća je svemirska postaja ikada izgrađena, rezultat suradnje pet svemirskih agencija: NASA-e, Roskosmosa, Japanske agencije za istraživanje svemira, Evropske svemirske agencije i Kanadske svemirske agencije.

Zbog stalnih napetosti između Rusije i SAD-a, Rusija je 2022. objavila odluku o povlačenju sa svemirske stanice do kraja 2024. i izgradnji vlastite. U decembru 2023. Roskosmos je objavio da namjerava nastaviti s programom križnih letova do 2025. godine.

Međutim, ruski moduli i kapsule na ISS-u već su nekoliko godina problematični jer stalno dolazi do curenja zraka ili rashladne tekućine.

Sam ISS je pri kraju svog mandata. NASA se nada da će početi deorbitirati letjelicu 2030. godine, do kada bi nove svemirske misije – uključujući novu svemirsku stanicu Roskosmos, vjerovatno – trebale već biti u toku.

Do danas rekord za najduži pojedinačni svemirski let također drži sovjetsko-ruski kosmonaut, Valeri Poljakov, koji je proveo 437 dana i 18 sati na svemirskoj stanici Mir 1994. i 1995. godine.