Iduća faza u procesu respiracije tj. staničnog (ćelijskog) disanja je oksidativna dekarboksilacija piruvata, poznata još i kao “link reaction”. Pokušaću objasniti šta stoji iza ovih “teških riječi”.

Molekule pirogrožđane kiseline (piruvata) u ovoj fazi ulaze iz citoplazme (ili, preciznije rečeno, citosola) stanice u mitohondrije. Ovaj ulazak piruvata se odvija procesom koji je poznat kao aktivni transport. Naziv “aktivan” ovaj tip transporta je dobio zbog toga što energija u ovom procesu troši. Naime, molekule se kreću kroz membrane stanica i organela, kao u ovom slučaju i to sa mjesta gdje ih ima manje, na mjesto gdje ih ima više. Pokušajte zamisliti to ovako: vi stojite na tramvajskoj stanici, na kojoj nema puno ljudi i nailazi prepun tramvaj. Da biste ušli u njega, morate uložiti energiju – morate se “ugurati”.

U matriksu mitohondrija se molekulama pirogrožđane kiseline  dešavaju sljedeće stvari:
dekarboksiliraju se (gube molekulu ugljik dioksida – ostaju sa 2 C atoma);
dehidrogeniraju se (gube atom vodika, koji se transferira na NAD – nikotinamid adenin dinukleotid) i
kombinuju se sa koenzimom CoA, dajući acetil koenzim A.

Evo šta se dešava:

Inače, koenzimi su kofaktori, ne-proteinski dijelovi enzima koji su potrebni enzimu da bi on imao svoju aktivnost.

Sam koenzim A je “nosač” – molekula koja prenosi acetilne grupe u iduću fazu respiracije – u Krebsov ciklus. Ova, biohemijski veoma važna molekula, zapravo je adenin nukleozid (heterociklična baza adenin kombinirana sa ribozom) sastavljen sa vitaminom B5 (pantotenska kiselina) preko fosfornih grupa:

 

Acetil CoA Izvor: Wikipedia
Acetil CoA nastaje u još jednoj reakciji – u beta oksidaciji masnih kiselina, u kojoj se od masnih kiselina odvaja fragment od 2 C atoma (zapravo acetil). Bez obzira na porijeklo acetil-CoA, ove molekule onda ulaze u Krebsov ciklus o kojem pišem uskoro.
PS. Znam da većini vas ovi tekstovi mnogo ne znače, da su vam dosadni, ali izuzetno su važne stvari u pitanju i bojim se da su katastrofalno obrađene u gimnazijskim udžbencima. Želim da ove stvari postoje na sajtu, možda će nekome koristiti.