Slika: Tetrakvark, četverostruko šarmantna čestica , umjetnički prikaz, izvor: CERN
Već su opservirane čestice koje sadrže nekoliko kvarkova, pa i one koje sadrže nestabilnije kvarkove, kakvi su šarmantni kvarkovi. Da ponovimo – postoji 6 vrsta kvarkova, od kojih su najstabilniji gornji i donji, a manje stabilini su vršni, dubinski, šarmatni i strani kvark. Sad je pronađena i šarmantna čestica, šarmantni tetrakvark.
Murray Gell-Mann ih je nazvao up, down, top, bottom, charm i strange.
Pronađena je i “dvostruko šarmantna” tj “dvostruko čarobna” čestica, hadron od 2 šarmantna/čarobna kvarka i jednog gornjeg kvarka.
Da stvar bude komplikovanija, osim kvarkova, postoje i njihove antičestice, simetrične čestice, koje zovemo antikvarkovi. Antikvarkovi i kvarkovi zajedno mogu graditi različite kompozitne čestice, poput charmonium pentakvarka. Ili par kvark-antikvark može graditi mezon. Dakle, antikvarkovi imaju ista svojstva kao i kvarkovi (recimo spin i masu) a razlikuju se samo u jednom (električni naboj).
Postoje i tetrakvarkovi koji su egzotični mezoni sastavljeni iz 4 elementarne čestice i tek nedavno je dokazano njihovo postojanje.
Ovo je sve bio uvod za vijest da su fizičari iz CERN-ovog LHCb eksperimenta otkrili nov tetrakvark kojeg su nazvali X (6900), a sastavljen je od dva šarmantna/čarobna kvarka i dva šarmantna antikvarka. Do sada su LHCb i ostali eksperimenti posmatrali samo tetrakvarkove s najviše dva teška kvarka i nijedan s više od dva kvarka istog tipa.
Rad je u preprint arhivi arXiv.org i nosi naslov “Observation of structure in the J/ψ pair mass spectrum“.
PS. na engleskom je naziv charm quark, a kod nas se prevodi kao čarobni, ponekad i kao šarmantni.
“Charm” na engleskom istovremeno znači i šarmantan i “magičan”, “čaroban”.
