Genetički manipulisani miševi rođeni iz neoplođenog jajašca preživjeli su do odrasle dobi i razmnožavali se, pokazujući vrstu reprodukcije za koju se smatralo da je nemoguća kod sisara. Razvoj iz neoplođenog jajašceta, dakle bez učešća mužjaka, naziva se partenogeneza, a opisan je kod mnogih beskičmenjaka, nižih kičmanjaka, ali čak i kod ptica.
Istraživanje, objavljeno u PNAS, pod naslovom “Viable offspring derived from single unfertilized mammalian oocytes“, otkriva da se vrsta reprodukcije, za koju se smatralo da je nemoguća kod sisara, može postići korištenjem tehnika manipulacije genima.
Ovo nije prvi put da su dobijeni miševi partenogenezem – to je učinjeno i 2004. godine, samo na potpuno drugačiji način: američki naučnici su tada “pretvorili” jajnu stanicu u spermij i zapravo spojili dvije haploidne jajne stanice.
Do sada umjetno stvaranje ovog oblika reprodukcije kod sisara nije bilo uspješno uglavnom zbog procesa zvanog genomsko utiskivanje (genome imprinting) u kojem su neki geni hemijski označeni tako da se može saznati njihovo porijeklo – da li su od majke ili od oca.
Ovaj prirodni proces utišava te gene kako bi se osiguralo da se embriji razvijaju bez ikakvih grešaka. Zapravo se radi o tome da na dijelovima gena mogu postojati “nakačene” neke molekule ili grupe (recimo metilna) koje određjuju aktivnost gena.
U spomenutoj studiji, naučnici pokazuju da je partenogeneza moguća kod sisara putem nove ciljane tehnike genetičke manipulacije pomoću alata za uređivanje gena CRISPR.
Također su pokazali da miš rođen partenogenezom može preživjeti do odrasle dobi i imati svoje potomstvo. Nova tehnika uređuje oznake metilacije DNK, koje su hemijske modifikacije genoma koje mogu promijeniti aktivnost tjelesnih gena bez promjene temeljne sekvence DNK.
Drugim riječima, naučnici su dobili partenogenetičke “djevičanske miševe” tako što su CRISPR koristili na epigenetičkom nivou.
Ipak za razliku od nedavno otkrivene partenogeneze kod kondora, koja se dogodila spontano i prirodno, ovo je samo laboratorijska pokazna vježba mogućnosti koncepta editovanja aktivnosti gena.
