Preminuo je profesor dr. Ian Wilmut, koji je bio vođa čuvenog tima s Roslin instituta u Edinburgu koji je klonirao prvog sisara – ovcu Dolly.
Rad o kloniranju ovce Dolly objavljen je 27. februara 1997. Dolly je tada imala 8 mjeseci, jer je došla na svijet 5. jula 1996.
Njegov je rad postavio temelje za istraživanje matičnih ćelija i za regenerativnu medicinu, koja ima golem potencijal da većem broju ljudi omogući duži i zdraviji život.
Za svoj uspjeh u kreiranju metode kloniranja nikad nije dobio Nobelovu nagradu i to će ostati upamćeno kao jedna od onih velikih nepravdi u dodjelama ovih nagrada. Nagradu je dobio japanski naučnik Shinya Yamanaka, koji se naslonio na Wilmutov rad, u svom radu koji je doveo do stvaranja iPS – induciranih pluripotentnih ćelija – matičnih ćelija koje nastaju iz odraslih, diferenciranih ćelija.
Stvaranje Dolly 1996. je jedno od najvećih naučnih dostignuća 20. vijeka i to je, uz detekciju Higgsovog bozona, vjerovatno medijski najpropraćeniji događaj u nauci u proteklih 50 godina i možda više. Profesor Wilmut bio je među vođama tima koji je koristio ćeliju mliječne žlijezde odrasle ovce kako bi stvorili živu životinju koja je genetički identična donoru.
Naučnici su uzeli somatsku ćeliju (tjelesna ćelija, s duplom garniturom hromosoma) jedne ovce i jajnu ćeliju druge ovce. Uklonili su jedro jajne stanice te druge ovce – takva ćelija se naziva “enukleirana”. U jedru se nalazi DNK, tako da je uklanjanjem jedra uklonjena sva genetička informacije te ovce. Zatim je ta ćelija spojena sa tjelesnom ćelijom prve ovce. Dakle, ćelija koja je nekad imala haploidnu hromosomsku garnituru, sada je, ovim spajanjem pomoću elektro-šokova, dobila diploidnu garnituru hromosoma tjelesne ćelije sa kojom je spojena.
Pošto su korištene stanice epitela mliječne žlijezde, klonirana ovca je dobila ime Dolly, prema pjevačici Dolly Parton – naučnici su izjavili kako su odabrali ovo ime jer Parton “posjeduje impresivan par mliječnih žlijezda”.
Takva jajna ćelija je usađena u surogat-majku ovcu koja je iznijela bremenitost do kraja i rodila Dolly, čiji je genetički materijal bio isti kao kao ovce od koje je DNK prebačena u jajnu ćeliju. Ovaj način kloniranja naziva se transfer jezgre somatske ćelije (Somatic cell nuclear transfer – SCNT).
Malo ljudi zna da je nakon kloniranja Dolly klonirano još nekoliko identičnih ovaca, čija su imena također počinjala s „D“: Daisy, Debbie, Diana i Denise. Ove ovce su živjele duže od Dolly, koja je inače imala probleme sa zdravljem i živjela nešto kraće nego ovce njene pasmine. Uspavana je 2003., u dobi od šest godina, nakon što je patila od artritisa i plućne bolesti izazvane virusom. Nakon njezine smrti, njezino je tijelo donirano Nacionalnom muzeju Škotske, gdje je izložena od 2003. godine.
Proboj je označio vrhunac karijere za Wilmuta, koji je radio u području veterinarske nauke i krioprezervacije od kasnih 1960-ih. Godine 1973. bio je dio tima na Univerzitetu Cambridge koji je stvorio Frostie, prvo tele rođeno iz smrznutog embrija.
Sir Ian Wilmut je rođen za vrijeme Drugog svjetskog rata, 7. jula 1944. godine, u mjestu Hampton Lucy u Engleskoj. U djetinjstvu je radio na farmi, što ga je inspirisalo da upiše poljoprivredu, a kasnije se prebacio na veterinu.
Bio je profesor emeritus na škotskom Institutu za regenerativnu medicinu pri Univerzitetu Edinburgh. Godine 2006. postao je prvi direktor MRC Centra za regenerativnu medicinu na Univerzitetu u Edinburghu. Iste godine objavljena je njegova knjiga After Dolly: The Uses and Misuses of Human Cloning, koju je napisao u koautorstvu s Rogerom Highfieldom. Wilmut je uvijek priznavao da je njegov kolega, biolog Keith Campbell, otkrio ključni tehnološki protokol koji je omogućio rođenje Dolly.
Umirovio se 2012., a 2018. je otkrio da mu je dijagnosticirana Parkinsonova bolest.
Obraćajući se novinarima uoči Dollyne 20. godišnjice 2016. godine, Wilmut je rekao da bi bez Dolly istraživanje matičnih ćelija moglo kasniti 20 godina.
Godine 2008. dobio je titulu „Sir“.
Ian Wilmut je preminuo 10. septembra 2023. u 79. godini, od komplikacija Parkinsonove bolesti.
Zbog etičkih razloga, kloniranje životinja nikad nije zaživjelo, a kloniranje ljudi je zabranjeno. Ali doprinos ovog naučnog događaja je bio ogroman za istraživanje matičnih ćelija. Godinama nakon rođenja Dolly, japanski su istraživači, predvođeni nobelovcem Shinya Yamanakom, nadogradili rad prof. Wilmuta i pronašli način stvaranja ćelija koje se ponašaju na isti način kao embrionalne matične ćelije bez korištenja kloniranja, a koje se zovu Inducirane pluripotentne matične ćelije.
