Paul Berg je krojač gena i njegov rad je fundamentalan za stvaranje rekombinantne DNK, te “patchwork” DNK, sastavljene u laboratoriji iz nekoliko izvora. Odnosno – Berg je utemeljio put stvaranja GMO i tehnika genetičkog inženjerstva. 1980. godine podijelio je Nobelovu nagradu za hemiju s Walterom Gilbertom i Frederickom Sangerom.
Paul Berg je rođen 30. juna 1926. u Brooklynu. Sin je Sarah Brodsky i Harryja Berga, rusko-jevrejskih imigranata. Nakon što je diplomirao biohemiju 1948. i doktorirao 1952. godine, odlazi na postdokorski u Evropu. U početku svoje naučne karijere se interesovao za radioizotopske markere, metabolite i vitamine, a onda mu se pažnja polako preusmjeravala na DNK.
U nekoj hijerarhiji bioloških molekula, proteini i nukleinske kiseline – DNK i RNK – zauzimaju najviši položaj. Ovo su izuzetno kompleksne molekule, pogotovo neki proteini i DNK, ako uzmemo u obzir njihovu molekularnu masu, te strukturu. A upravo u doba kada je Berg počinjao svoju naučnu karijeru, došlo je do nekoliko velikih otkrića na polju razumijevanja strukture ovih molekula, stoga nije ni čudo da se i on okrenuo da radi na njima.
Berg je prvi uspio da “izmiješa” nasljedne materijale različitih bioloških oblika – nećemo reći vrsta jer je jedan bio i virus, koji baš i nisu “skroz živi”. On je gene jednog biološkog entiteta prenio u drugi u molekularnoj operaciji koja mu je donijela Nobelovu nagradu. Danas je to nešto što rade čak i u manjim laboratorijama, čak i DIY naučnici, ali 1972. kada je to uradio Berg sa saradnicima, to je bila naučna fantastika.
Šta je time pokazano?
Pa pokazano je da je genetička informacija konzervirana u živom svijetu (i virusima) i da je to jedna serija biohemijskih procesa, kontrolisanih enzimima, koja ne ovisi o specifičnosti i kompleksnosti organizma. Drugim riječima: način funkcionisanja genetičkog koda je istog principa kod svih onih entiteta koji imaju nukleinske kiseline – virusi, bakterije, biljke, životinje i gljive. To je razlog zašto u kvasac ili neku bakteriju možemo ubaciti gen koji kodira sintezu ljudskog inzulina i onda će ti organizmi postati fabrike ljudskog inzulina.
Berg je genetički modificirao virus SV40 (koji inficira majmune) s genima bakterije i tako stvorio himerni organizam. Tako je nastao genetički inženjering.
Međutim, Berg je duboko razmišljao o reperkusijama svog rada – recimo može li nova tehnologija spajanja i krojenja DNK stvoriti organizme koji su opasni po čovjeka? Stoga je on sam predložio moratorij na eksperimente s rekombinantom DNK, dok se ne sagledaju različite strane ovog pitanja i potencijalne prijetnje.
Paul Berg i Asilomarska konferencija
Organizirao je Asilomarsku konferenciju o rekombinantnoj DNK 1975. godine, gdje su dogovoreni prvi propisi o radu u laboratorijama gdje se vrše pokusi s genetičkim materijalom i genetičkom modifikacijom. Ovo je jedan od onih svijetlih primjera u nauci kada su naučnici razmišljali unaprijed o posljedicama svog djelovanja, za razliku od nuklearnih fizičara, koji su prvo napravili nešto razorno, pa tek onda počeli diskusije o tome i kako ograničiti upotrebu takvog znanja.
Berg će do kraja ostati ubijeđen da nauka ne može stati, ne može se ograničiti i da ono što se mora dogoditi, dogodiće se. Ali moraju postojati etički okviri pod kojima se nešto događa, zatim, to se ne smije događati tajno, nego pod budnim okom naučne zajednice.
Paul Berg je preminuo 15. februara 2023.
Ovaj tekst je nastao uz podršku Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u BiH u okviru projekta “U.S. Scientists Who Changed the World” i zahvaljujemo se Ambasadi SAD.
